عاقبت مغز خود را متلاشی می سازد

کتاب سفرنامه پاریس (قسمت-2):تا دو ساعت دیگر با گوستاو قرار مهمی دارم. به خودم می گویم مثل یک فروشنده ی قوی باید فیلم نامه ام را بفروشم و تن به هیچ تحمیلی ندهم.
گوستاو مولر رییس یکی از کمپانی های معروف تولید و توزیع فیلم بود که فیلم های بزرگانی چون ویسکونتی و پازولینی و فلینی و برگمان را توزیع کرده بود. سال گدشته که در فستیوال برلین مرا دیده بود به من پیشنهاد داد فیلمی اروپایی در اروپا بسازم، ترجیحاً آلمانی یا انگلیسی که بتواند پخش گسترده تری داشته باشد. با موضوع دلخواه. در جا به یاد کتاب های محبوبم افتادم و گفتم: گوته! رنج های ورتر جوان. داستان عاشقانه ی بسیار معصومانه در آلمان ِقرن هجده که لحظه های ظریف شاعرانه ای داشت…خوبی اش این بود که ربطی به تاریخ و سیاست نداشت و مقابل گند و گُه دگرگونی های تاریخی، سیاسی، اجتماعی از عشق سخن می گفت. داستان پسر جوانی که به دام عشقی ناممکن گرفتار می شود و عاقبت مغز خود را متلاشی می سازد. آخ که چه اندیشه والا و تصاویر نفس گیری می توانستم بسازم. گوته ی بیست و پنج ساله، گویی می خواست چکیده ی عاطفه و ادراک و فهم بشری را در این کار، که از کارهای اولیه اش بود، بگنجاند.

فیلمنامه لطیفِ رمانتیک درباره عشق

نمی دانستم که واقعاً در این دوره ی سیاست زدگی و بحرانی و فراز و نشیب های اقتصادی، نوشتن یک فیلمنامه لطیفِ رمانتیک درباره عشق چه جذابیتی می توانست داشته باشد. به هر حال شیرجه رفتم طرف این موضوع، بیشتر برای نجات خودم از سیاست زدگی و بیکاری و بطالت. سخت روی رنج های ورتر جوان متمرکز شدم. رنج او شد رنج من…از شما چه پنهان شبیه تجربه ورتر را من خودم تا حدی داشتم. تازه تجربه من معصومانه تر بود. ورتر عاشق زنِ دوستش می شود که تازه عروسی کرده بوده و از این بابت رنج می برد چون نمی تواند عشق خودش را به هیچ کسی، نه به زن و نه به دوستش یا شوهرِ معشوقه اش، اقرار کند. آن قدر در خودش می پیچد که آخر سر تقریباً دق می کند. یعنی چاره ای ندارد جز آنکه خودش را سر به نیست کند. من در بچگی همچین اتفاقی را عملاً دیدم. همسایه دیوار به دیوارمان جوان هفده هجده ساله ای بود به نام مهدی که خیلی مرتب و درس خوان بود. یک روز شنیدیم که این بابا رفته راه آهن و خودش را انداخته زیر ترن… ملت شیون و ضجه کردند و بلوایی برپا شد. همه می پرسیدند جوانی به این قبراقی و با معلوماتی چرا از زندگی دل کند؟ معلوم شد به خاطر عشق و عاشقی بوده ، منتها این بار معشوق بی وفایی می کند و بدون آنکه خبر بدهد می رود زن کس دیگر می شود.خودم هم همین طور.

معشوق بی وفایی می کند

یک روز چشم هایم را باز کردم دیدم عاشق دخترخاله ام هستم که سه سال از من بزرگتر بود. یعنی همه اش دلم می خواست بیاید پیش ما و هر وقت که می آمد من همیشه تنگِ دل خواهرهایم با او خوش و بش و بازی می کردم. هیکل متناسب و موهای خوش فرمی داشت و دل مرا برده بود. اما با این اوصاف کاری نمی شد کرد. همه اش را می ریختم توی دلم. حتی یک بار هم با هم تنها مانده بودیم اما نتوانستم راز دلم را بگویم که خاطرش را می خواهم. در حالی که موقعیت کاملاً مهیا بود. یعنی آمده بود خانه مان به دیدن خواهرها که هنوز از خرید برنگشته بودند. مادر هم بیرون بود و دخترخاله ی ترگل و ورگل و به قول قدیمی ها مثل پنجه آفتاب، وارد خانه شد. از اینکه خواهرها نبودند هیچ ناراحت نشد. یک ضرب رفت توی اتاق پذیرایی سر ضبط و گفت یک صفحه جدید از مودی بلوز خریده. آهنگ لطیفِ حال داری بود. من همیشه از کارهای مودی بلوز خوشم می آمد. آهنگ را گذاشت و بنا کرد به تکان خوردن و دستهایش را رو به من جلو گرفت که یعنی تو هم بیا بجنبان. من هم ترسان و لرزان با صورت عین لبو یواش یواش رفتم جلو و دستانش را بالا گرفتم. البته با فاصله؛ آن طوری که در فیلمها دیده بودم. او هم شروع کرد به کشاندن من به این طرف و آن طرف. هی می گفت یک دو می رفت این ور و بعد یک دو می رفت آن ور. دو سه بار پاهایش را لگد کردم که غر زد مواظب باشم. جایی که آهنگ تند شد شروع کرد به ورجه و وورجه که من عقب افتادم و نتوانستم سرپا بایستم و افتادم توی بغلش که ریسه رفت و افتاد عقب روی کاناپه…و همان جور ماند. من هم همان جور ماندم. صحنه ی عجیبی بود. او هم مثل من خجالتی بود و سرخ شد و زد به لودگی و هل ام داد عقب و گفت پاشو خرس گنده و من هم خندیدم و خودم را ول دادم پایین. اما خب ته دلم از آن تماس جادویی مست و شنگول شده بودم و حاضر بودم تا ابد همان طور می ماندم، ولی زیاد طولی نکشید که سرخرها- یعنی خواهران عزیزم- سر رسیدند و قضایا عادی شد…حیف!

در خلسه ی همین عشق

در خلسه ی همین عشق های ناز و معصوم جوانی بودم و اینکه چطور سعی کرده بودم آنها را در فیلمنامه ی عاشقانه ام پیاده کنم. امیدوار بودم که گوستاوِ عزیزم خوشش بیاید، چون من و خانواده برای استقرار در پاریس روی این پروژه خیلی حساب کرده بودیم. اگر درست می شد دست کم تا دو سال خیالمان راحت بود. سه چهار ماهی را صرف نوشتن کرده بودم و یکی دو ماه هم صرف تایپ و ادیت شده بود. یاد آن روز برفی افتادم که در تهران با زن و بچه ام پیاده در حالی که روی برف ها سُر می خوردیم و می خندیدیم دو سه جلد سناریوی ورتر جوان را بردیم پست خانه و با هزار آرزو و دعا و فوت و ورد به آلمان و فرانسه و اتریش فرستادیم. کاش گوستاو خوشش بیاید. کاش دخترخاله ام…

کتاب سفرنامه پاریس (قسمت-2)

بیشتر بخوانید: کتاب سفرنامه پاریس (قسمت-۱)

پاریس ۱۹۸۱
کتاب خاطرات پاریس نوشته:داریوش مهرجویی با اندکی تلخیص و تصرف